Rol longen, lever en nieren bij uitscheiding

Uitscheiding is het proces waarbij een organisme afvalstoffen en overtollige stoffen uit het bloed of uit lichaamsvloeistof kwijtraakt. Een aantal processen in de stofwisseling produceert nutteloze tot schadelijke bijproducten die uitgescheiden moeten worden omdat anders het organisme ontregeld of vergiftigd raakt.

Organen betrokken bij uitscheiding bij zoodieren zijn:

  • Longen: koolstofdioxide en water (afkomstig van de verbranding) worden via de luchtpijp en neus/mond uitgescheiden;
  • Zweetklieren: water en zout wordt via de huidporiën uitgescheiden;
  • Lever: bilirubine (afkomstig van de afbraak van hemoglobine) wordt uitgescheiden via gal (en gaat dus naar de twaalfvingerige darm);
  • Nieren: (overtollig) water, minerale zouten, ureum en ammonium worden via de urine uitgescheiden.

Ontlasting (afvalproduct van de spijsvertering) valt niet onder uitscheiding; de uitgeworpen stoffen zijn immers nooit in het lichaam opgenomen, maar zijn slechts door het darmkanaal gepasseerd.




Functies van de lever


Koolhydraatstofwisseling

  • Omzetting van glucose in glycogeen (o.i.v. het hormoon insuline).
  • Opslag van glycogeen.
  • Omzetting van glycogeen in glucose (o.i.v. het hormoon glucagon en/of adrenaline).
  • Gluconeogenese: vorming van glucose uit o.a. aminozuren, melkzuur en triglyceriden.

Lipidestofwisseling

  • Vorming van niet-essentiële vetzuren (uit andere vetzuren, aminozuren of monosachariden).
  • Lipogenese: vorming van lipiden.
  • Vorming en omzetting van cholesterol. Cholesterol dient als grondstof voor (cel)membranen en voor de vorming van o.a. galzure zouten, steroïd hormonen en vitamine D.

Proteïnestofwisseling

  • Transaminering: vorming van niet-essentiële aminozuren (uit andere aminozuren).
  • Desaminering: afbraak van overtollige aminozuren. Hierbij ontstaat ureum dat aan het bloed afgegeven wordt.
  • Vorming van plasma-eiwitten (o.a. fibrinogeen, trombine en andere stollingsfactoren).

Afbraak van rode bloedcellen

  • Bij de afbraak van hemoglobine ontstaat bilirubine (verlaat via gal het lichaam).
  • Het vrijgekomen ijzer van de afbraak van hemoglobine wordt gebonden aan ferritine: een eiwit. Dit wordt vooral in de lever opgeslagen.

Detoxificatie (ontgifting)

  • Alcohol, medicijnen, drugs e.d. worden onwerkzaam gemaakt.

Opslag

  • Vitaminen (A, B12 en D) en mineralen (o.a. ijzer, kalium en koper).
  • Gifstoffen die niet onschadelijk gemaakt kunnen worden (o.a. kwik, lood en arsenicum).

Overig

  • Onschadelijk maken bacteriën d.m.v. de vele macrofagen welke de lever bevat.



Bouw leverlobje en levercel

leverlobje
Onderdelen leverlobje

Levercel

1: celkern, 2/3: chromatine, 4: kernporie, 5: mitochondrium, 6: ruw endoplasmatisch reticulum (RER), 7: ribosomen, 8: Golgi-apparaat, 9: glad endoplasmatische reticulum (GER), 10: peroxisoom, 11: lysosomen, 12: galkanaaltje, 13: desmosoom en 14: microvillus.

Klik op een afbeelding voor vergroting.

onderdelen levercel
Onderdelen levercel

Functies van de nieren

  • Uitscheiden van afvalstoffen, lichaamsvreemde en overtollige stoffen uit het bloed d.m.v. urine.
  • Handhaven van homeostase: constant houden van de pH, bloeddruk en osmostische waarde (o.i.v. het hormoon ADH).

Weetjes

  • De meeste mensen legen hun blaas als er 250 tot 400 milliliter urine in zit.
  • Je kunt je blaas trainen om meer urine vast te houden; De blaas van een volwassen mens kan (theoretisch) zo’n 1500 ml urine bevatten!
  • De blaas van een vrouw is iets kleiner dan die van de man, omdat er bij vrouwen door de vagina en baarmoeder minder ruimte in de onderbuik aanwezig is.

Kan je blaas knappen als je heel nodig moet plassen?

Nee dat is een mythe. Als de blaas echt vol zit, dan leegt die zich simpelweg via je urinewegen. Zit je niet op de wc, dan heb je een probleem. Ook wel logisch: je sluitspier is de zwakste plek van je blaas. Waar de mythe dan vandaan komt?
Er wordt beweerd dat de Deense astronoom Tycho Brahe in 1601 aan een geknapte blaas overleed, omdat hij bij een etentje uit beleefdheid niet naar de wc durfde te gaan. Maar toen onderzoeken uit Denemarken en Tsjechië in 2010 het lichaam van Brahe opgroeven, bleek dat hij bezweken is aan een kwikvergiftiging. Ze ontdekten dat de haren van zijn snor vol zaten met het giftige metaal.

Bron: Quest




Links

Deel deze pagina