Domeintoets leven

Domein Leven

Begin je dag goed met een kleintje Yakult

1. De tekst suggereert dat er “goede” en “slechte” bacteriën zijn. Goede en slechte bacteriën zijn er niet. Leg dat uit. [1]
2. Waarom is in de tekst wel voor deze terminologie gekozen? [1]
3. Sommige bacteriën zijn ziekteverwekkers. Leg van zo’n bacterie uit: hoe deze zich vermeerderen in ons lichaam, waardoor we er last van hebben en op welke wijze besmetting plaatsvindt. [3]
4. Noem een ander product waaraan bacteriën toegevoegd zijn. [1]

De samenstelling van Yakult kun je op het etiket lezen. De toegevoegde suiker dient als voedsel voor de bacteriën in Yakult.

Voedingswaarde per: 100 ml	Flesje (65 ml)
Energie 327 kJ / 78 kcal	214 kJ / 51 kcal
Eiwitten 1,2 g	0,8 g
Koolhydraten 18 g	12 g
Vet < 0,1 g	< 0,1 g

5. Vergelijk de samenstelling van Yakult met wat je weet van voedingsproducten in het algemeen. Waarin verschilt Yakult van (andere) voedingsproducten? [1]
6. Leg uit waardoor het dagelijks gebruik van Yakult volgens de tekst bijdraagt tot een betere gezondheid? [2]
7. Leg uit waardoor Yakult volgens de fabrikant, alleen werkt als je dagelijks een flesje met je voeding inneemt. [1]
8. Je kunt Yakult beter niet op je nuchtere maag innemen, want dan is het effect minder. Leg dat uit. [2]

Lactobacillus is een bacterie die van nature in onze darmflora voorkomt. Naast deze bacterie leven er in onze darmen ook schadelijke bacteriën. Yakult heeft invloed op deze bacteriën. Veel ernstige ziekten in derde wereldlanden hebben met onze darmen te maken. Ziekten als difterie en cholera gaan vaak gepaard met een verstoorde darmwerking. Ernstige diarree kan tot uitdroging leiden.

9. Beschrijf hoe het dagelijks gebruik van een flesje Yakult een bijdrage aan de vermindering van sterfte van kinderen in de derde wereld kan leveren. [1]
10. Geef twee redenen van verschillende aard (bijvoorbeeld economisch, biologisch, ethisch) waardoor de bijdrage aan de vermindering van de sterfte van kinderen niet geleverd wordt. [2]
11. Het dagelijks gebruik van Yakult leidt niet tot immuniteit voor een ziekte als cholera. Evenzo reageert je immuunsysteem niet op “slechte” bacteriën die zich in je darmflora bevinden. Leg uit waarom dit zo is. [1]
12. Welke (andere) maatregelen kan men nemen om de verspreiding van ziekten als cholera tegen te gaan. Noem er twee. [2]

Al in de negentiende eeuw viel het een Russische geleerde, Metchnikoff genaamd, op dat veel ziekten het gevolg waren van een verstoorde darmwerking. Gezonde darmen leidden tot een leven met veel minder ziekten. Opvallend was verder dat onder een groep nomaden die door de woestijn trokken deze darmziekten niet of nauwelijks voorkwamen. Deze nomaden leefden vooral van yoghurt die ze onderweg meenamen en elke dag aten. De yoghurt was een levende cultuur en groeide door de aanwezige melkzuurbacteriën. Metchnikoff wilde dit verder onderzoeken. Hij veronderstelde dat melkzuurbacteriën voor een gezonder en langer leven zorgden.

13. Welke stappen van de natuurwetenschappelijke methode zijn in bovenstaand verhaal van deze geleerde al gedaan? [2]
14. Bedenk een proefopzet waarmee je de werking van Yakult kunt bewijzen. Beschrijf kort je werkwijze en een mogelijk resultaat dat de werking van Yakult bevestigt. [3]

Tabaksplant produceert menselijke hemoglobine

AMSTERDAM – Tabaksplanten kunnen soms toch ergens goed voor zijn. Franse onderzoekers melden dat ze er in geslaagd zijn genetisch gemodificeerde tabaksplanten menselijk hemoglobine te laten produceren. Volgens de onderzoekers kunnen tabaksplanten nu gaan dienen als alternatieve bron voor kunstbloed. Bloedvervangers met hemoglobine erin worden tot op heden gewonnen uit menselijk bloed waarvan de houdbaarheid is verstreken of uit koeienbloed. Ze worden ook gemaakt met behulp van genetisch gemodificeerde bacteriën, gisten of transgene dieren. De opbrengst van de transgene tabaksplanten bleek relatief gering te zijn. Bij gebruik van andere planten dan tabak zou de opbrengst wellicht hoger kunnen worden. Een belangrijk voordeel van de nieuwe productiemethode is volgens de onderzoekers dat het bloedsubstituut niet verontreinigd kan zijn door bacteriën of virussen.

15. Wat is een transgene tabaksplant? [1]
16. Noem drie voordelen van productie van bloedvervangers met behulp van een transgene tabaksplant boven de winning op oude wijze. Noem een economisch, een ethisch en een biologisch/medisch voordeel. [3]

Er zijn ook tegenstanders van genetische modificatie of het maken van transgene organismen. Zo kunnen de gemodificeerde tabaksplanten zich in de vrije natuur verspreiden en deze verspreiding kan andere, biologische, gevolgen hebben.

17. Geef een ethisch en een biologisch bezwaar tegen de productie van hemoglobine met behulp van genetisch gemanipuleerde tabaksplanten. [2]
18. Ben jij zelf een voor- of een tegenstander van genetisch gemodificeerde tabaksplanten? Geef je standpunt door genoemde voor en tegens tegen elkaar af te wegen. [2]

Belgische arts zou per ongeluk baby gekloond hebben

LONDEN/BRUSSEL – Een Belgische arts heeft mogelijk per ongeluk gezorgd voor de eerste menselijke kloon. Dat gebeurde bij de toepassing van een techniek om het succes bij inplanting van bevruchte eicellen te verhogen. De onbekende jongen is nu vier en half jaar en leeft met zijn ouders en identieke tweelingbroer in het zuiden van België. Voor de bevruchting van de tweeling werd een ingevroren bevruchte eicel gebruikt. Om de kans op succes te verhogen, schuurden de artsen met een glazen staafje langs de eicel. Drie weken later ontdekten zij dat zich uit de eicel twee embryo’s ontwikkelden. De schuurtechniek maakt de wand van de eicel dunner, waardoor de cel zich gemakkelijker splitsen kan. Martine Nijs, de biologe in het Van Helmont-ziekenhuis die de schuurtechniek ontwikkelde, sprak tegenover de Sunday Times zelf van klonen per ongeluk.

In het artikel wordt in vitro fertilisatie (IVF) en klonen beschreven. In vitro fertilisatie is een techniek om via een kunstmatige bevruchting kinderloze echtparen aan een kind te helpen. Klonen is een techniek om een nakomeling te verkrijgen die identiek is aan een ouder. Een kloon wordt ook wel een groep nakomelingen genoemd, die identiek aan elkaar zijn.

19. Vond de bevruchting van de tweeling plaats in of buiten het lichaam van de moeder plaats? Leg uit hoe je dit uit de tekst kunt opmaken. [2]
20. Werd het schuren van de eicel uitgevoerd voor of na de bevruchting? Leg uit hoe je dit uit de tekst kunt opmaken. [2]

Enkele technieken die prenataal onderzoek kunnen worden toegepast, zijn:

21. Welk van deze technieken kan/kunnen worden gebruikt om vast te stellen of de vrouw in verwachting is van een tweeling. [1]
22. Leg uit wat men moet onderzoeken om met zekerheid te kennen vaststellen of de kinderen van een tweeling identiek aan elkaar zijn. [1]

Veel mensen hebben grote bezwaren tegen klonen. De techniek wordt echter al heel lang bij planten toegepast zonder dat iemand protesteert. Veel planten klonen zichzelf onder natuurlijke omstandigheden.

23. Noem een voorbeeld van natuurlijk en een voorbeeld van kunstmatig klonen bij planten. [2]

Ieder jaar worden er door erfelijkheidsonderzoeken weer nieuwe erfelijke eigenschappen ontdekt. Sinds kort is aangetoond dat een bepaalde, erfelijke ziekte via het X-chromosoom wordt doorgegeven. Bij mannen komt deze ziekte meer voor dan bij vrouwen. De ziekte openbaart zich pas rond het vijftigste levensjaar. In een bepaalde familie is op van moederskant aan de ziekte overleden. De vrouw is getrouwd en heeft een zoon en een dochter. De zoon is 28 jaar. De dochter is zwanger en overweegt nu om via een vruchtwaterpunctie uit te zoeken of haar kind deze ziekte krijgen zal.

25. Noem twee afwegingen die de zwangere dochter moet maken: één voor zichzelf en één voor haar broer. [2]
26. Beschrijf of de kans groot is dat haar vader die nu 50 is, binnen nu en enkele jaren aan de ziekte zal overlijden. [2]